بررسی تطبیقی جنبش های ایرانی دوره ی اول عباسی(232-132)

یکی از تاثیرگذارترین مراحل تاریخ ایران ،را باید در سقوط دولت ساسانی و ورود اسلام به ایران جستجو کرد .هجوم عرب به سبب به همراه داشتن ایدئولوژی اسلام،کاملا با سایر تهاجمات به ایران متفاوت بود.مبارزه ی قشرهای پایین که نمود آن را می توان در جنبش مزدک دید،تشدید یافت.آنها از این پس علاوه بر دشمن طبقاتی داخلی،در راستای یک نبرد ملی گام برمی داشتند،این مبارزه به معنی تلاش برای حفظ آداب و رسوم آیین کهن نیز بود،مبارزه ای که متضمن بازگشت دولت ساسانی نبود.با سقوط کامل دولت ساسانی،جو ناامیدی و سلطه عرب کار را برای مبارزه با عنصر بیگانه دشوار میکرد،از این رو ایرانیان در این پیکار و در دوره بنی امیه نقش عنصر تابع و همراهی کننده را در قیام های ضد اموی ایفا کردند. اما در جریان نتایج کلیه این جنبش ها علیرغم شکست ظاهری و نسبی آنها، علاوه بر به تحلیل بردن قدرت خلفا و عنصر عرب در ایران،با توجه به تبلیغ مرام مزدکی در جنبش هایی نظیر جنبش مقنع،بابک و مازیار،موجب از بین بردن نفوذ بزرگ مالکان عرب و ایرانی شد.انها همچنین علاوه بر کمک به حفظ سنن ایرانی ،راه استقلال ایران زمین را برای ایرانیانی چون طاهر ذوالیمینین و یعقوب لیث هموار کردند. تفاوت های این جنبش ها را می توان درشدت و ضعفِ تاثیر مولفه های سیاسی،اجتماعی_اقتصادی و دینی در هر جنبش دانست.